სათამაშოებისა და სხვა (არასასურსათო) პროდუქციის უსაფრთხოება

ვაგრძელებთ დაკვირვებას, თუ როგორ ხდება საქართველოში სხვადასხვა (არასასურსათო) პროდუქციის უსაფრთხოების კონტროლი.

ჩვენს მიერ ამ საკითხზე გამოქვეყნებული ბოლო ინფორმაცია იხილეთ ბმულზე https://www.momxmarebeli.ge/articles/all/6777?f=3.

სსიპ ბაზარზე ზედამხედველობის სააგენტო პასუხისმგებელია ქვეყანაში სათამაშოებისა და რამდენიმე ტიპის სამომხმარებლო, სამშენებლო და სამრეწველო პროდუქციის უსაფრთხოების კონტროლზე. 2022 წლის I კვარტალში სააგენტოს მიერ განხორციელებული კონტროლის შედეგების გაცნობის შემდეგ, სამწუხაროდ, ერთი და იგივე დასკვნების გამეორება გვიწევს:

• კონტროლის მასშტაბები მცირეა.
• მთავრობას ჯერ კიდევ არ მიუღია ნორმატიული აქტი, რომელიც სათამაშოებში ქიმიური ნივთიერებების ფართო სპექტრის რეგლამენტაციას მოახდენს, რის გარეშეც სათამაშოების უსაფრთხოების კონტროლი სრულფასოვანი ვერ იქნება.
• სააგენტოს კვლავ არ გააჩნია საკუთარი ვებსაიტი და არც თავისი ფეისბუქის გვერდის მეშვეობით ავრცელებს ინფორმაციას. 2020 წლის 1 იანვრიდან, სააგენტოს ამოქმედებიდან დღემდე იგი არ ასრულებს ვალდებულებას საჯარო ინფორმაციის პროაქტიულად გამოქვეყნების შესახებ. მთავრობის დადგენილება „საჯარო ინფორმაციის ელექტრონული ფორმით მოთხოვნისა და პროაქტიულად გამოქვეყნების შესახებ“ თუმცა, მისი ბოლო განცხადების თანახმად, ვებსაიტის შემუშავება დასკვნით ეტაპზეა.

2022 წლის I კვარტალში განხორციელებული კონტროლის შედეგები ასეთია:

• საქართველოს სავაჭრო ქსელში შემოწმდა სულ 63 სამომხმარებლო პროდუქტი, კერძოდ, 16 სათამაშო, 26 აირად საწვავზე მომუშავე მოწყობილობა, 21 ინდივიდუალური დაცვის საშუალება. აღმოჩენილი შეუსაბამობების დადგენილ ვადებში აღმოუფხვრელობის შედეგად, რეალიზაცია შეჩერდა 6 სათამაშოზე, 13 ინდივიდუალური დაცვის საშუალებასა და 10 აირად საწვავზე მომუშავე მოწყობილობაზე. ამგვარად, დარღვევების წილი საკმაოდ მაღალია.
• გადამოწმდა 21 ეკონომიკური ოპერატორის მიერ სამომხმარებლო საქონლის რეალიზაციის შეჩერების ვალდებულებების შესრულება. აღმოჩნდა, რომ ერთ მეწარმეს 2 პროდუქტის რეალიზაცია არ ჰქონდა შეჩერებული, რის გამოც იგი დაჯარიმდა.
• შემოწმდა-გადამოწმდა 41 სამშენებლო და სამრეწველო პროდუქტი (მანქანა-დანადგარები, წნევის ქვეშ მომუშავე მოწყობილობები). შემთხვევების აბსოლუტურ უმრავლესობაში დარღვევები იყო დაფიქსირებული, რომელთა დიდი ნაწილი გამოსწორდა. თუმცა, 5 პროდუქტის რეალიზაციიდან ამოღება გახდა საჭირო.
• ლაბორატორიულად მხოლოდ 7 პროდუქტი (ცემენტი, არმატურა) შემოწმდა. დანარჩენ შემთხვევებში მხოლოდ დოკუმენტების, ან/და ეტიკეტების შემოწმება განხორციელდა.
• მთელი წლის მანძილზე ექსპერტიზისა და შემოწმების ხარჯებისთვის 27 300 ლარია გათვალისწინებული, რაც ამ საჭიროებისათვის ძალიან ცოტაა.
• საბაჟოზე განხორციელებული კონტროლის შედეგად, შემოწმდა სხვადასხვა საქონლის იმპორტის პირველადი წინასწარი შეტყობინებები, რომელთაგან უმრავლესობა არ შეესაბამებოდა საქართველოს კანონმდებლობის მოთხოვნებს და ამის გამო არ დაკმაყოფილდა. თუმცა, იმპორტიორთა ნაწილმა შემდგომში გამოასწორა ხარვეზები და საქონელი ქვეყანაში შემოიტანა.

ზემოაღნიშნული პროდუქციის გარდა, სააგენტოს პასუხისმგებლობის სფეროში შედის, ასევე, სანთებელების კონტროლი. მსოფლიო გამოცდილებით, ხანძრების გაჩენის ერთ-ერთი გავრცელებული მიზეზი ბავშვების მიერ სანთებელების გამოყენებაა. ევროკავშირთან ასოცირების შეთანხმების ფარგლებში, საქართველოში ოფიციალურად ჯერ კიდევ 2018 წლიდან ამოქმედდა სანთებელების კონტროლი. კერძოდ, დასაშვებია მხოლოდ ისეთი სანთებელას გაყიდვა, რომელიც დაპროექტებული და აწყობილია იმგვარად, რომ ჩვეულებრივი მოხმარების პირობებში შეუძლებელია მისი გამოყენება 51 თვეზე მცირე ასაკის (4.3 წელი) ბავშვის მიერ (მეტი ინფორმაციისათვის იხ. https://www.momxmarebeli.ge/articles/189/6610). მიუხედავად ამისა, როგორც აღმოჩნდა (სულ მცირე,  2021 წლის 1 ივლისიდან 2022 წლის მარტის ჩათვლით) სააგენტოს სანთებელებთან დაკავშირებული მოთხოვნების შესრულება არ გაუკონტროლებია.

სააგენტოს ინფორმაციით, იგი ახორციელებს როგორც პროაქტიულ, ისე რეაქტიულ ზედამხედველობას. პროაქტიული ზედამხედველობის პროცესში ის პროდუქტები, რომლებიც კვარტლის განმავლობაში შემოწმდება, განისაზღვრება რისკის ანალიზის საფუძველზე. შესაბამისად, სააგენტოს ზედამხედველობის სფეროში შემავალი ყველა დასახელების პროდუქტის შემოწმება პროაქტიულად არ ხორციელდება. ამასთან, რეაქტიული ზედამხედველობის ფარგლებში, ნებისმიერ პირს, რომელიც ფლობს ინფორმაციას, ან აქვს საფუძვლიანი ეჭვი საფრთხის შემცველი პროდუქტების, მათ შორის, სანთებელების შესახებ, შეუძლია მიმართოს სააგენტოს. ამ საფუძვლით, სააგენტო უფლებამოსილია  ზედამხედველობა განახორციელოს.

სააგენტოდან რისკის ანალიზის დოკუმენტაციაც გამოვითხოვეთ, თუმცა, ჯერჯერობით არ მოგვწოდებია.

ჩვენ ვაგრძელებთ მოცემულ საკითხებზე დაკვირვებას და შედეგებს პერიოდულად გამოვაქვეყნებთ.

წყაროები:

1. სსიპ ბაზარზე ზედამხედველობის სააგენტოს 19.04.22-ის წერილი.
2. 2022 წლის I კვარტალში შემოწმებული სამომხმარებლო პროდუქტები
3. 2022 წლის I კვარტალში შემოწმებული სამშენებლო და ინსუსტრიული პროდუქტები. განახლებული ვერსია მიღებულია 16.06.22-ში, სადაც მითითებულია შემოწმებული პროდუქციის მწარმოებელი ქვეყნები.
4. სსიპ ბაზარზე ზედამხედველობის სააგენტოს 13.05.22-ის წერილი.
5. სააგენტოს 2022 წლის სამოქმედო გეგმა.
6. სსიპ ბაზარზე ზედამხედველობის სააგენტოს 20.05.22-ის წერილი.
7. სამომხმარებლო პროდუქტებზე ზედამხედველობის დეპარტამენტის 2022 წლის II კვარტლის სამოქმედო გეგმა.
8. ინდუსტრიულ და სამშენებლო პროდუქტებზე ზედამხედველობის დეპარტამენტის 2022 წლის II კვარტლის სამოქმედო გეგმა.