სათამაშოებისა და სხვა სამომხმარებლო პროდუქციის უსაფრთხოება

2021 წლის 1 ივლისს საქართველოში უსაფრთხოების სავალდებულო მოთხოვნები ამოქმედდა სავაჭრო ქსელში განთავსებული შემდეგი პროდუქციისათვის:

• სათამაშოები;
• ინდივიდუალური დაცვის საშუალებები (მექანიკური ზემოქმედებისგან, სითხეებისგან, სიცივისა და სიცხისგან/ხანძრისგან და სხვა დაცვა);
• მანქანა-დანადგარები (ნაწილობრივ).

ამას წინ უსწრებდა წლების მანძილზე მიმდინარე მზადება შესაბამისი სახელმწიფო დაწესებულებების მხრიდან და მოთხოვნების ამოქმედების გადავადებები (მეტი ინფორმაციისათვის იხ. https://www.momxmarebeli.ge/articles/all/6766?f=3).

უფრო ადრე, 2019 წლიდან უსაფრთხოების მოთხოვნები ამოქმედდა შემდეგ პროდუქციაზე: სამშენებლო მასალები (ცემენტი, არმატურა, პლასტმასის მილები, ელექტროსადენები, თაბაშირ-მუყაო (ამ უკანასკნელზე 2021 წლიდან)).

ზემოთ ჩამოთვლილ პროდუქციაზე სახელმწიფო კონტროლს ახორციელებს ბაზარზე ზედამხედველობის სააგენტო. სამწუხაროდ, სააგენტოს დღემდე არ გააჩნია საკუთარი ვებსაიტი და არც თავისი ფეისბუქის გვერდის მეშვეობით ავრცელებს ინფორმაციას. ჩვენ დავინტერესდით რა სახის შემოწმებები განახორციელა ამ უწყებამ 2021 წლის მესამე კვარტალში, მაშინ როდესაც 1 ივლისიდან მისი კომპეტენციის სფერო გაფართოვდა, როგორც ზემოთ აღვნიშნეთ.

სააგენტოდან მიღებული ინფორმაციით (წერილი, დანართი 1, დანართი 2), ქვეყნის სავაჭრო ქსელში პროდუქციის შემოწმების სიხშირე მცირეა. მიზეზად დასახელებულია საქართველოში შექმნილი მძიმე ეპიდემიოლოგიური ვითარება და ამ კუთხით უწყებათაშორისი საკოორდინაციო საბჭოს რეკომენდაციები. თუმცა, სააგენტო ახორციელებს საბაჟოზე იმპორტით შემოსული პროდუქტების დოკუმენტურ ზედამხედველობას.

საგულისხმოა, რომ 2021 წლის III კვარტალში შემოწმდა იმპორტით შემოსული 1553 დასახელების სათამაშო, საიდანაც 49.5%-მა ვერ დააკმაყოფილა ტექნიკური რეგლამენტით განსაზღვრული მოთხოვნები და არ მოხდა მათი დაშვება საქართველოს ბაზარზე განსათავსებლად.

გარდა ამისა, სააგენტომ განიხილა სამშენებლო პროდუქტების იმპორტის 2007 წინასწარი შეტყობინებება, საიდანაც დადებითი პასუხი გაეცა 1702 განცხადებას, ხოლო უარყოფითი - 305-ს.

სააგენტომ, ასევე, განახორციელა სავაჭრო ქსელში განთავსებული 34 პროდუქტის (სამშენებლო მასალები, მანქანა-დანადგარები) დოკუმენტური შემოწმება (მეტი ინფორმაცია იხილეთ დანართ N2-ში). ერთ შემთხვევაში გადამოწმდა, მოხდა თუ არა ადრე მიცემული მითითებით, საქონლის რეალიზაციის შეჩერება. ყველა დანარჩენ შემთხვევაში კი მეწარმეების წინაშე წაყენებულ იქნა მოთხოვნები საქმიანობის კანონმდებლობასთან შესაბამისობაში მოსაყვანად. ეს იმაზე მეტყველებს, რომ აღნიშნული პროდუქციის გაყიდვა საქართველოში ჯერჯერობით ძალზე მოუწესრიგებელია.

დამატებით სარეკომენდაციო შემოწმებები განხორციელდა 6 ეკონომიკური ოპერატორის მიერ ბაზარზე განთავსებულ აირად საწვავზე მომუშავე მოწყობილობებზე (გაზის გამათბობლები, გაზქურები. მეტი ინფორმაცია იხილეთ დანართ N1-ში).

აღსანიშნავია, რომ აირად საწვავზე მომუშავე მოწყობილებებთან დაკავშირებული უსაფრთხოების მოთხოვნები ჯერჯერობით სავალდებულო ხასიათს არ ატარებს. ასე რომ, სააგენტოს მიერ ამ პროდუქციის შემოწმებას მხოლოდ წინასწარი მომზადების დატვირთვა გააჩნია.

და ბოლოს, ჯერ კიდევ არ არის მიღებული ნორმატიული აქტი, რომელიც სათამაშოებში ქიმიური ნივთიერებების ფართო სპექტრის რეგლამენტაციას მოახდენს, რის გარეშეც სათამაშოების უსაფრთხოების კონტროლი სრულფასოვანი ვერ იქნება.

ასე რომ, რიგ პროდუქციაზე უსაფრთხოების კონტროლის ამოქმედების მიუხედავად, არ არის საკმარისი იმ პროდუქციის კონტროლის მასშტაბები, რომლებიც ბაზარზე ზედამხედველობის სააგენტოს უფლებამოსილებაში შედის.

შექმნილი მდგომარეობა დამშვიდების არანაირ საფუძველს არ იძლევა. მით უფრო, რომ საქართველოში სამომხმარებლო (არასასურსათო) ნაწარმის აბსოლუტური უმრავლესობის უსაფრთხოების მოთხოვნები საერთოდ არ არის დადგენილი და არ მოქმედებს სახელმწიფო კონტროლი.  

ამ საკითხთან დაკავშირებით, მიმდინარე წლის თებერვალში პარლამენტში პეტიციაც შევიტანეთ. თუმცა, კონკრეტული შედეგები ამას არ მოჰყოლია. მეტი ინფორმაციისათვის იხილეთ https://www.momxmarebeli.ge/articles/all/6753?f=3.